Gewoonten zijn moeilijk te veranderen, niet alleen omdat ze na lange tijd zo ingesleten zijn, maar ook omdat ze zo moeilijk te ontdekken zijn. Je denkt niet meer na bij wat je doet. Kijk maar eens hoe je ooit hebt leren fietsen, autorijden, schaatsen, ik noem maar wat. Allemaal vaardigheden waar je nu niet meer bewust mee bezig bent. Eigenlijk is het niet anders op de werkvloer. Op een gegeven moment bouw je een soort routine op in je werkzaamheden. Je hoeft niet meer na te denken bij de dingen die je doet. En dat is precies het moment waar een frisse blik hard nodig kan zijn. Als voorbeeld vertel ik eerst het verhaal van de natte aap.

In een kooi met vijf apen wordt een banaan opgehangen en daaronder wordt een trap neergezet. De apen willen natuurlijk die banaan hebben, maar zodra een van de apen de trap wil beklimmen om de banaan te pakken, worden alle apen natgespoten. Dat vinden ze niet leuk. En als het daarna nog een keer gebeurt, beginnen ze een verband te leggen. Banaan -> natgespoten worden -> niet leuk. Ze kijken dus wel uit om die banaan te gaan pakken. Ze hebben immers geen zin in nog een nat pak. Vervolgens wordt een aap vervangen een nieuwe aap die nergens wat van weet. Deze nieuwe aap ziet de banaan, wil die gaan pakken, maar zodra hij de ladder oploopt wordt hij gelijk door de vier resterende ‘oude’ apen zo hardhandig aangepakt, dat hij het niet meer in zijn hoofd haalt die banaan te pakken. Deze nieuwe aap leert dus gelijk dat de banaan off limits is, omdat hij anders afgetuigd wordt door de anderen. Vervolgens wordt er weer een ‘oude’ aap door een ‘nieuwe’ vervangen, net zo lang totdat er alle ‘oude’ apen vervangen zijn. Wanneer er dan weer een nieuwe aap bij komt die de banaan wil pakken, wordt hij geslagen door apen die het ‘natspuiten-omdat-je-een-poot-op-de-trap-zette’ nog nooit aan den lijve hebben ondervonden. Ondanks dat de echte ervaring ontbreekt, zal geen van de apen de banaan nog pakken.

Dit is een mooie metafoor voor wat er in veel bedrijven gebeurt. Op de vraag: “Waarom doe jullie dat zo?” wordt dan steevast geantwoord: “Dat doen we hier altijd al zo”. Werkgewoonten, je weet vaak niet meer waarom je de dingen doet op de manier waarop je ze doet. Zijn ze aangeleerd door een andere collega? Soms wordt bij nieuwkomers binnen een bedrijf letterlijk gezegd: “Vergeet alles maar wat je op school hebt geleerd, hier doen we alles anders.” Of was er juist niemand om je in te werken en bleek dit voor jou de handigste manier om iets te doen?

Kijk daarom eens kritisch naar jezelf. Waarom doe je de dingen die je doet? Kunnen ze beter? Kunnen ze anders? Sta eens stil bij iedere stap die je zet, probeer je werk maar eens uit te leggen aan een leek, een nieuweling.. Wanneer je door de ogen van een ander kijkt, vallen dingen weer op. Zodra je je werkgewoonten boven water hebt, kun je ze ook eens veranderen. In dit blog de oproep om jezelf weer eens onder de loep te nemen. Volgende keer ook wat richtlijnen over hoe je wat succesvoller of efficiënter te werk kunt gaan.